Achtergrondartikel: Labels
door Nadine Tijdink
Merk je wel eens dat je iemand beoordeelt puur op basis van uiterlijk, religie of seksuele voorkeur? Of word je zelf wel eens anders gezien dan wie jij eigenlijk bent? Stiekem maken we ons hier allemaal wel eens schuldig aan, we baseren ons op de labels die iemand al opgeplakt heeft gekregen, of misschien plakken we die labels wel zelf. Iemand die buiten de bekende norm valt, zien we doorgaans als ‘vreemdeling’ die niet binnen de bekende denkkaders past. Uit angst voor het afwijkende en het onbekende neigen mensen ernaar om de ander in een hokje te stoppen dat wel in hun veilige denkkader past. Ironisch genoeg, betekent veilig in dit geval geen toenadering, het leidt juist tot verdere vervreemding; de labels zijn immers gebaseerd op fragmenten van informatie die we combineren met bepaalde aannames. Hierbij associëren we een in het oog springend kenner van iemand met bepaalde gedragsvormen, en zo ontstaat een karikatuur die vervolgens kan worden toegepast op andere mensen met datzelfde kenmerk, soms zelfs op hele groepen. Zo’n makkelijk herkenbare karikatuur neigt daarom te blijven ‘plakken’ aan bepaalde personen. En hoe langer dat karikatuur bestaat, hoe moeilijker het is om er los van te komen.
Vaak vergeten we wat zulke labels eigenlijk doen met de mensen die ze opgeplakt krijgen. Een label is niet onschuldig. Het kan namelijk leiden tot racisme, discriminatie, conflicten en sociale uitsluiting. Labels tasten iemands zelfvertrouwen aan en beperken de beweegruimte. Neem bijvoorbeeld een jonge Moslim jongen, die het beeld ‘terrorist’ aan zich verbonden krijgt. Of een bejaarde vrouw met een lichamelijke handicap die als financiële last voor de staat bestempeld wordt. Hoe meer zulke beperkende ideeën zich verspreiden, hoe meer deze personen vervreemden van de samenleving, omdat het voor hen moeilijker is om mee te draaien op de arbeidsmarkt en in het sociale leven.
Wat kunnen we eraan doen om deze labels te bestrijden? Hoe creëren we meer begrip in onze omgeving en hoe kunnen we elkaar weer puur als mensen zien? Dit zijn de vraagstukken van waaruit de Mensenbieb is ontstaan. Door het uitlenen van ‘levende’ boeken zet de Mensenbieb een intercultureel dialoog opgang. De levende boeken zijn mensen die in hun dagelijks leven veel te maken hebben met labels en vooroordelen. Hun boektitel benoemt de labels waar zij aan verbonden zijn. De lezer kiest een titel uit en gaat vervolgens met het levende boek in gesprek. In zo’n dialoog vertelt het ‘boek’ zijn of haar verhaal en kan de lezer vragen stellen, maar andersom kan het boek ook wat van de lezer leren. Op deze manier krijgen mensen de kans om meer begrip en empathievoor elkaar te ontwikkelen, om dichter bij elkaar komen, en hun denkkaders te vergroten. In de Mensenbieb maken labels plaats voor echte mensen.
