Mensenbieb in de Dominicuskerk Amsterdam
Interview met Eva Martens
Hermen Jan Rijks
Op zondag 26 juli vond in de Amsterdamse Dominicuskerk een Mensenbieb plaats. Een van onze eerste offline evenementen na de lock down. Wat fijn dat het weer kon – al voelde de anderhalve meter onwennig.
Tegelijk was het een van de eerste Mensenbiebs in een kerkgebouw en georganiseerd door de kerkgemeente. Reden genoeg om initiatiefnemer pastor Eva Martens te vragen naar haar beweegredenen.
“Ik vind het een prachtig concept. Ik heb altijd een fascinatie gehad voor het verhaal van mensen, ik ervaar iedere ontmoeting als iets magisch en tegelijk iets spannends. Toen ik begon als pastor in de kerk waar ik nu werk, de Dominicusgemeente, zei ik in mijn eerste preek als mission statement dat ik mensen wil inspireren tot dit soort ontmoeting. Juist in het centrum van Amsterdam, waar zoveel uiteenlopende verhalen langs elkaar op straat lopen, vaak met haast, of verzonken in hun telefoon, juist zonder dat we elkaar echt leren zien, of ontmoeten. We leven in een bubbelmaatschappij, waarbij we gemakkelijk alleen mensen ontmoeten die op veel vlakken hetzelfde zijn als wij. Helemaal in deze tijd van corona blijf je makkelijker in je eigen kringetje. Ik denk dat we dat allemaal missen in deze tijd, de ontmoetingen.”
“Het aandurven van de ontmoeting met het ‘vreemde’ kan juist heel verrassend zijn. Je merkt dat het helemaal niet zo eng, moeilijk of ongemakkelijk is als je dacht. En het kan je verrijken – zo ervaar ik dat in mijn werk waarin ik zo uiteenlopende verhalen hoor. Het leert me met andere ogen naar mezelf te kijken en naar de wereld waarin ik leef.”
“Ik wil niet zweverig overkomen, maar de ontmoeting verandert je allebei. De blik van de ander opent je ogen. (enthousiast) Ik herinner me mijn eerste ontmoeting in de Mensenbieb die ik in Nijmegen organiseerde. Ik sprak met iemand die een beetje ‘overgebleven’ was. Een moeizaam gesprek begon en ik dacht: Dit wordt een lang half uur. Nu denk ik er nog vaak aan terug.
Gaandeweg veranderde in die ontmoeting mijn blik. Ik leerde iemand kennen die het heel zwaar getroffen had, maar tegelijk zóveel uit het leven haalde. Wat een levenskracht! Ik zal het niet snel vergeten. Zeer inspirerend!”
Wat is dit eigenlijk voor een kerk, de Dominicus?
“Om te beginnen, dat woord ‘kerk’ roept misschien beelden op – vooroordelen ook. Wij in de Dominicus willen juist het traditionele beeld doorbreken. Al jaren geleden is er in deze kerk veel veranderd, dogma’s en verouderde vormen werden losgelaten en taboes doorbroken.
En ook nu proberen we die lijn voort te zetten. We staan op een zoekende manier in de traditie. Het gaat om vragen zonder pasklare antwoorden. En vraagtekens plaatsen bij tradities als ze veroordelend over anderen zijn. Daarbij willen we mensen die aan de rand staan – zoals vluchtelingen, ongedocumenteerden of mensen die op straat leven – bij ons betrekken.
In mijn visie gaat het in de kerk niet allereerst om het geloof in God. Het gaat om: Hoe zou je deze wereld anders willen zien? En hoe ga je om met elkaar? Daarom past de Mensenbieb ook zo bij ons.”
“Toch was er in het begin in de gemeente best reserve tegenover dit nieuwe project. Geïnteresseerd, maar afwachtend. Bij onze kritische gemeente hoort ook dat nieuwe voorstellen kritisch worden onderzocht. Daarnaast was het voor sommigen vrij onbekend, hoewel er ook mensen waren die er van gehoord hadden.
Belangrijk motief om het organiseren, was de wens om als gemeente nieuwe mensen en ook jongeren aan te spreken. We stellen ons graag open op naar nieuwe mensen en nieuwe doelgroepen.”
En de kosten?
“Dat was een hobbel. Onze inkomsten zijn de laatste tijd teruggelopen, ook door corona. Maar een activiteit voor jongere generaties vinden we belangrijk. En gelukkig was daar fonds Kerk en Wereld die een flinke bijdrage in de kosten leverde.”
En dan die eerste keer.
“Als organisator vond ik het goed om bij de deur staan. Dan kun je bezoekers van buiten zien en welkom heten. Prachtig om te merken dat het concept van de Mensenbieb bij voorbijgangers bekend was en enthousiaste reacties opriep. Het verraste me ook dat een voorbijgangers spontaan besloten mee te doen.
Maar als je buiten staat, maak je natuurlijk van de gesprekken binnen niet veel mee.
Dan is het mooi als je achteraf super enthousiaste reacties krijgt. Iemand kwam zelfs met een cadeautje om ons te bedanken voor de mooie middag.”
Hoe ging het met de anderhalve meter?
“Dat vonden de mensen niet echt een probleem. Hooguit vinden sommigen op die afstand de akoestiek lastig voor een gesprek. Maar omdat de ruimte groot is, konden de tweetallen ver genoeg uit elkaar staan om onderling geen last van elkaar te hebben.”
“Ik vond het zo prachtig dat er vooral jonge mensen waren en mensen die we nooit eerder zagen, zoals toevallige voorbijgangers of mensen die over de Mensenbieb gehoord hadden.”
“Veel mensen ervaren toch een drempel om een kerk binnen te lopen. Maar zo’n kerk-ambiance heeft wel wat voor gesprekken. Het sfeer van spiritualiteit blijkt mensen te inspireren om ook eens daarbij stil te staan. Dat was op zich geen doel van deze editie, maar ik vind dat wel een mooie bijvangst (lacht). Kan geen kwaad lijkt me om daar eens over te praten.”
Mooi om over je beweegredenen te horen.
“Met de Mensenbieb wil ik onszelf en anderen uitdagen, zo van: Ga wat vaker vreemd! Treed buiten je comfort zone! Ontmoet anderen die je niet snel zou spreken.
Als kerkgemeente hebben we een lange geschiedenis in de inzet voor lhbti’ers, voor vluchtelingen en daklozen, maar spreek je hen ook? Ga nou eens in gesprek!”
“Er zijn echt nog wel onderwerpen die buiten je horizon liggen. Weet je wel hoe iemand dakloos geworden is? En wat weet je nou over bijvoorbeeld seksueel fetisjisme? Zo’n vraag raakt ook aan je eigen seksualiteit. Zo mooi dat je daarover in een kerk kunt praten! We hebben ook iemand gevonden die in de financiële sector werkt. Dat is een heel andere sfeer. Maar we zoeken nog een melkveehouder. Daar hoop ik erg op.”
“We willen er een traditie van maken. Een kleinere tegenhanger van het Open Huis van de Dominicus met kerst. Dat doen we al vijftig jaar. Wel 800 mensen komen samen in de Dominicus voor gezelligheid, muziek, eten en ontmoeting. Dit willen we kleiner houden. Slow, layed back en met veel aandacht. Precies de relaxte sfeer die past bij de zomer.”
“En een nog bredere diversiteit aan verhalen. Taboes doorbreken – er bestaan er nog steeds veel. Laat de mensen maar komen. Denk out of the box!”
Kijk hier voor de impressie die Eva Martens schreef van de eerste keer in de Dominicuskerk.
Volgende week, zondag 30 augustus, is er opnieuw een Mensenbieb in de Dominicuskerk. Adres: Spuistraat 14, 1012 TS Amsterdam. Tijd: 14 uur tot 16 uur. We stellen het op prijs als je een gesprek wilt reserveren.
Naschrift: in een eerdere versie stond dat dit de eerste Mensenbieb in een kerk was. Maar in 2010 organiseerden we al een mini-Mensenbieb in de Mozes-en-Aäronkerk in Amsterdam – die toen trouwens niet meer als kerk in gebruik was.
