De twinkeling in haar ogen

Enkele weken geleden kregen we het droevige bericht dat Sabrina ter Horst, een van onze geliefde levende boeken, op 7 april is overleden. Ze bleek al enige tijd ernstig ziek te zijn.

Sabrina werd in 1940 geboren, in het lichaam van een jongetje, en groeide op in een ontwikkeld katholiek gezin in Den Haag. Al jong merkte ze hoe leuk het is om meisjeskleren te dragen. Groot was dus haar blijdschap toen op haar lagere school geen (ander) meisje gevonden werd die de rol van prinses kon spelen. Drie dagen was Sabrina – als prinses Perlefine, zie de foto – de ster van haar school. Ze was toen 11 jaar.

Na haar eindexamen koos Sabrina voor een technische studie in Delft. Zo belandde ze als burgeringenieur bij de Koninklijke Marine. In deze stoere omgeving voelde ze zich thuis en kwamen haar talenten goed tot hun recht. Als navigatiespecialist werd ze zeer gewaardeerd, in binnen- en buitenland. Met haar grote inzicht in de toen nog onbekende ‘GPS-systeem’ zorgde ze ervoor dat onderzeeërs voortaan niet meer boven water hoefden te komen om te weten waar ze zich bevonden. Voor deze verdienste werd Sabrina uiteindelijk koninklijk onderscheiden.

Rond haar veertigste werd ze zich steeds meer bewust van een besef dat ze als kind al had, dat haar uiterlijke lichaam – dat van een man – niet overeenkwam met haar gevoelens, die van een vrouw. Over deze zogeheten ‘genderdysforie’ had ze al wel het een en ander gelezen. Nu besloot ze zelf op onderzoek uit te gaan en haar leven te veranderen. Na haar werk verkleedde ze zich om naar vrouw en voor haar werk naar man. Zo deed ze dat jaar in, jaar uit, haar collega’s merkten er weinig van. Pas na haar pensionering bij de Marine besloot ze om voltijds als vrouw te gaan leven. Ze oefende haar stem zodat die hoger klonk, haar mannenkleren gingen weg en ze volgde een pijnlijk traject om al haar gezichtsbeharing te verwijderen; in haar hele voorkomen werd ze Sabrina. Dat was de gedaante waarin wij haar bij de Mensenbieb leerden kennen, toen ze zich in 2017 als levend boek aanmeldde.

Bibliotheek aan de Vliet Voorburg 2018, zie ook het filmpje van de **Haagse Courant**

Haar ‘debuut’ zal in de bibliotheek van Woerden geweest zijn, in november 2017. Daarna volgden het FonsVitae lyceum in Amsterdam, de bibliotheek Haarlem, het Rhedens in Dieren, bibliotheek Voorburg-Leidschendam, Bevrijdingspop Haarlem, WOMEN Inc, bij radio HUMAN, Oba Amsterdam en meer. Overal waar ze kwam, hingen de mensen aan haar lippen. Ze kon goed duidelijk maken hoe het is als je uiterlijke identiteit anders is dan hoe je je voelt. Ook zelf had ze veel plezier in deze gesprekken. Ooit ging ze zelfs na afloop van een evenement terug: “Ik had een mevrouw beloofd om haar nog mijn verhaal te vertellen.” En zo zat ze gerust nog lang na sluitingstijd haar hongerige toehoorder te voeden.

‘Zo’n mooi leven krijg ik nooit meer‘

Wat ons opviel aan Sabrina was de twinkeling in haar ogen. Als ze binnenkwam was er steeds weer die lach. Bij haar eerder gendereuforie dan -dysforie. De keuze die ze halverwege haar leven had gemaakt, had haar zichtbaar goed gedaan. Op haar rouwkaart stond: ‘Zo’n mooi leven krijg ik nooit meer‘. Sabrina was tijdens haar leven zichzelf geworden en er tevreden mee. Daarin is ze mij tot voorbeeld. Het was een voorrecht haar te hebben leren kennen.

Hermen Jan Rijks

PS een uitgebreider in memoriam van Sabrina ter Horst verscheen op 17 mei in dagblad Trouw.